Tip:
Highlight text to annotate it
X
Vatíkanið: Höfuðstöðvar kaþólsku kirkjunnar, heimili páfans, eigandi mikilfenglegs lista-
og sögusafns, allt innan landamæra minnsta lands í heimi,
sem hæglega má rölta í kringum á 40 mínútum.
En hvernig varð þetta agnarsmáa ríki til?
Stutta svarið er Mussolini og langa svarið er óheyrilega flókið
og því er hér einfaldað miðlungslangt svar:
Páfarnir réðu eitt sinn yfir landi sem hét Páfaríki og náði yfir stóran hluta núverandi Ítalíu.
Á þessu rúmlega 1000 ára valdaskeiði reistu páfarnir Basilíku heilags Péturs,
sem er stærsta kirkja í heimi, og byggðu vegg í kringum hæð sem bar nafnið
Vatíkanhæð, en á henni stendur Péturskirkjan.
Nágrannar Páfaríkis, konungsríkið Ítalía, taldi Róm vera frábæran valkost sem höfuðborg
þeirra eigin ríkis og hertóku því Páfaríkið.
Með ríki sitt í rústum faldi Páfinn sig á bakvið veggi Vatíkansins og neitaði að viðurkenna
tilvist konungsríkisins Ítalíu, á sama tíma og hann kvartaði í mótsögn við sjálfan sig um að hann
væri fangi í konungsríkinu Ítalíu, sem samkvæmt honum var ekki til.
Í stað þess að hætta á heilagt borgarastríð og losa sig við páfann, ákvað konungsríkið Ítalía að
bíða og vona að páfinn myndi á endanum gefast upp. En trúarbrögð geta verið ansi þrjósk
og 1, 2, 3, 4, 5 páfum og 60 árum seinna hafði ekkert breyst.
Þá víkur sögunni að Benito Mussolini, þáverandi forsætisráðherra Ítalíu, en hann var þreyttur á að
hlusta á páfann væla í ítölskum kaþólikkum um hans sjálfsköpuðu ánauð, svo Mussolini
datt í hug að vinna pólitískan sigur með því að gera eftirfarandi samning við páfann:
1) Ítalía gaf páfanum landsvæðið á Vatíkanhæð
og…
2) Ítalía borgaði páfanum fullt af pening sem afsökunarbeiðni
á móti...
1) viðurkenndi páfinn tilvist Ítalíu
og…
2) páfinn lofaði að vera hlutlaus í stjórnmálum og stríðum
ef ske kynni að, þú veist, Mussolini grunaði að til þess kæmi.
Tillagan var samþykkt og nýtt land, Vatíkanið, leit dagsins ljós.
Í dag hefur litla landið á hæðinni allt sem okkur finnst þjóðríki þurfa:
Þeirra eigin stjórnvöld, sem semja þeirra eigin lög, sem er framfylgt af þeirra eigin lögreglu,
sem fangelsar lögbrjóta í þeirra eigin fangelsi.
Þar eru líka þeirra eigin bankar, þeir prenta sín eigin frímerki og sín eigin bílnúmer,
þó einungis vatíkanskir ríkisborgararmegi keyra innan landamæranna, mögulega vegna
skelfilegra bílastæðamála, og eins og hver þjóð með sjálfsvirðingu á Vatíkanið
sitt eigið þjóðarlén: .va
En þrátt fyrir allt þetta þjóðríkisbras er Vatíkanið ólíkt öllum öðrum löndum.
Haltu fast í fína hattinn þinn, því nú verður þetta skrítið:
Til að skilja Vatíkanið þarftu að þekkja tvo menn og tvo hluti:
Hinn víðfræga páfa, hinn ótrúlega ruglandi Helga stól, landið Vatíkanið, og að lokum
hinn nánast óþekkta konung Vatíkansins.
Lítum fyrst á páfann, sem fær hásæti til að sitja í, þaðan sem hann sinnir skyldum sínum
sem biskup kaþólikkanna í Róm.
Reyndar fá allir biskupar kaþólsku kirkjunnar sitt eigið hásæti, en þar sem Rómarbiskup
er líka páfinn fær hann sérstakt hásæti sem heitir sérstöku nafni: Hið helga sæti.
Þegar páfi deyr eða segir af sér upphefst valdatafl til að ákveða hvaða biskup
fær að sitja í hinu helga sæti næst.
Þó páfar komi og fari er hásætið eilíft. Því á nafnið "Hinn helgi stóll" ekki bara við um
hásætið sjálft, heldur einnig allar þær reglur sem gera kaþólsku kirkjuna að því sem hún er.
Þegar Mussolini samdi fyrrnefndan samning gaf hann í raun hinu helga sæti Vatíkanið.
en, ótrúlegt en satt, þá er hið helga sæti lögaðili í alþjóðalögum.
Þegar talað erum hið helga sæti mætti því segja að þar sé átt við "Kaþólska kirkjan EHF."
en í því fyrirtæki er páfinn framkvæmdastjórinn.
Víkjum nú að konungnum. Konungur Vatíkansins hefur algjört, skilyrðislaust einræði
innan veggja landsins og tilvist hans gerir Vatíkanið að einu af sex eftirlifandi algjörum
einræðisríkjum í heiminum, en hin eru Brúnei, Óman, Katar, Sádi-Arabía og Svasíland.
Einræði konungsins er ástæðan fyrir því að Vatíkanið má ekki ganga í Evrópusambandið
þar sem eingöngu lýðræðisríki eru leyfð.
Samt sem áður hefur Vatíkanið sjálfstætt löggjafarvald, en í því eiga sæti
kardinálar, sem páfinn skipar. Konungur Vatíkansins getur beitt neitunarvaldi á ákvarðanir
þeirra, hvenær sem er og af hvaða ástæðu sem er.
Hvers vegna heyrir maður þá aldrei um þennan konung? Vegna þess að þó konungur og páfi
séu tvö mismunandi embætti, vill svo til að sami maður gegnir þeim báðum
á sama tíma. Það hefur þær skondnu afleiðingar að þar sem páfinn er kjörinn en konungurinn er
alvaldur, en þeir eru sami maðurinn, þá er í Vatíkaninu eina lýðræðislega, óarfgenga
einvalda konungstign í heiminum.
Þetta tvöfalda hlutverk gerir Vatíkanið svo erfitt viðureignar, þar sem páfinn
er ýmist í hlutverki konungs Vatíkansins eða páfa Hins helga sætis
eftir hentileika.
Skilurðu þetta? Ekki? Fínt, hér er samlíking:
Ímyndaðu þér að valdamikið alþjóðlegt frirtæki, t.d. Grey-samsteypan, ætti framkvæmdastjóra
sem sannfærði Bandaríkin um að gefa fyrirtækinu eina eyju, og fyrirtækið stofnaði síðan sitt eigið
ríki á eynni - Greyborg - með algjöru einvaldi þar sem
konungur Greyborgar væri samkvæmt skilgreiningu framkvæmdastjóri fyrirtækisins.
Það er nokkuð augljóst að framkvæmdastjórinn ætti að flytja höfuðstöðvar fyrirtækisins
til nýja landsins, svo að lög landsins væri fyrirtækinu í hag og markaður fyrirtækisins
væru landinu í hag. Hvað aðalmanninn varðar er stundum gott að vera framkvæmdastjóri
og stundum gott að vera konungur.
Þannig virkar í raun Vatíkanið.
Hafðu ekki áhyggjur þó skiljir ekki enn. Önnur lönd eru ekki einu sinni með þetta á hreinu.
Til dæmis er fyrirtækið Hið helga sæti aðili að Sameinuðu þjóðunum en ekki landið
Vatíkanið sjálft. Hið helga sæti gefur út vegabréf fyrir vatíkanska ríkisborgara
sem önnur lönd viðurkenna, jafnvel þó vegabréfin komi frá fyrirtæki en ekki ríki.
Talandi um vatíkanska ríkisborgara! Þeir eru ef til vill skrítnasta afleiðing hins
tvöfalda hlutverks páfans sem konungs og trúarleiðtoga.
Önnur ríki búa til nýja þegna með hinni sívinsælu aðferð æxlun
en ekki Vatíkanið. Enginn í Vatíkaninu er fæddur ríkisborgari, og ekki bara vegna þess að
í Vatíkaninu búa svo gott sem engar konur.
Eina leiðin til þess að öðlast vatíkanskan ríkisborgararétt er að konungur Vatíkansins ákveði það.
og konungurinn útnefnir þig eingöngu ef þú vinnur fyrir páfann, sem er líka konungurinn.
Þar sem konungurinn er alvaldur er ríkis- borgararéttur þinn háður geðþótta hans.
Ef þú hættir í páfavinnunni mun konungurinn, sem er líka páfinn, svipta þig réttinum.
Þessar reglur gera það að verkum að í Vatíkaninu er vart hægt að tala um fasta búsetu.
Aðeins 500 manns hafa ríkisborgararétt, sem eru færri en búa í stö*** háhýsum
í mörgum löndum, og allir íbúarnir vinna fyrir Hið helga sæti, ýmist sem kardinálar,
diplómatar, lífverðir páfans eða sitthvað annað kaþólskt.
Því er best að hugsa um Vatíkanið sem eins konar fullvalda fyrirtækishöfuðstöðvar, sem veitir
starfsmönnum sínum tímabundinn ríkis- borgararétt, frekar en raunverulegt borgríki
eins og Singapúr, sem hefur sjálf-fjölgandi íbúa sem leggja stund á fjölbreytt störf,
en hvorugt má finna í Vatíkaninu.
Þegar öllu er á botninn hvolft hefur heimurinn ekki áhuga á Vatíkaninu vegna íbúa þess,
heldur vegna milljarðs fylgjenda kirkjunnar utan veggja Vatíkansins